ხვალ მივდივარ. აი, ასე - უბრალოდ და უხმაუროდ.
ბევრი არაფერი მიმაქვს, - ორი ჩემოდანი. ერთში ტანსაცმელები აწყვია, მეორეში - წიგნები, ფოტოალბომი და ჩემი მეუღლის ჩარჩოში ჩასმული ფოტო, კედლიდან რომ ჩამოვხსენი.
ხუთი წლის წინ დავკიდე, როცა გარდაიცვალა და იმდენხანს ეკიდა უძრავად, სურათის უკან თავისი ყოფნის კვალიც კი დატოვა - გამუქებული ადგილი გაცრეცილი კედლების ფონზე.
ეს ფოტო უყვარდა ძალიან, ყველაზე ბედნიერ დღეებს მახსენებსო.
მეც მიყვარდა, იმიტომ, რომ მისი ბედნიერების თანამოზიარე ვიყავი.
მას მერე ბევრი კარგიც მოხდა და ცუდიც, როგორც ხდება ხოლმე ცხოვრების ორომტრიალში, მაგრამ ყველაზე მკაფიოდ ის დღეები მახსოვს და, ალბათ, ჩავრჩი კიდეც იმ დროში, როცა გგონია, რომ სიბერე სხვისია და შენი ერთადერთი მისია ისაა, რაც შეიძლება მეტი გამოსტყუო ახალგაზრდობასა და სიცოცხლეს ისე, თითქოს ვალის დაბრუნება აღარ მოგიწევს სიბერის სახით.
მოხუცი ჩემი თავი ვერ წარმომედეგინა. სიკვდილისაც კი არ მეშინოდა ისე ძალიან, როგორც საკუთარი თავის უსარგებლობის, უფუნქციობის და ზედმეტ ბარგად ყოფნის.
ვერანაირი მზრუნველობა და სასათბურე პირობები ვერ აქრობს ამ შეგრძნებას.
ყველაზე უსუსური, იცით, როდის არის კაცი? ცოლი რომ უკვდება სიბერეში.
რამდენი შვილი და შვილიშვილიც არ უნდა ეხვიოს თავზე, მაინც სულ მარტო რჩება.
ქალი ძლიერია. ქმრის სიკვდილის შემდეგ შვილებსა და შვილიშვილებზე გადააქვს მთელი თავისი სიყვარული და მზრუნველობა. არ დაბეჩავდება. უფრო მეტიც, თითქოს ძალა ემატება, რომ შვილებს დანაკლისი არ აგრძნობინოს.
კაცს კი ის ფუნქციაც ეცლება, რაც ცოლის სიკვდილამდე ჰქონდა და ზედმეტ ბარგად ყოფნის გრძნობაც ძლიერდება მასში.
რაც დილით დამჭირდება, ის ნივთები ჩემოდანზე ზემოდან დავალაგე: ელექტროსაპარსი და კბილის ჯაგრისი. სულ ესაა.
თვალი მოვავლე ოთახს. ბოლო ხუთი წელია, ესაა ჩემი თავშესაფარი. აქ მძინავს, აქ ვკითხულობ, აქ ვუყურებ ტელევიზორს, აქ მოაქვთ საჭმელი ჩემთვის. თუ ვინმე ათასში ერთხელ მოვა ჩემს სანახავად, აქვე ვიღებ სტუმრებსაც. ისე შევეჩვიე ჩემს თავშესაფარს, რომ გარეთ პენსიის ასაღებად თუ გავდივარ მარტო.
პატარა შვილიშვილს უყვარს ჩემთან შემოსვლა და უამრავი კითხვის დასმა. მეც მორჩილად ვპასუხობ ყველა კითხვაზე და ვუხსნი, როგორც დიდ ადამიანს და არა როგორც ბავშვს. ვატყობ, უხარია, რადგან ოჯახში არავის სცალია მისი გაუთავებელი კითხვებისთვის.
- ბაბუ, სიყვარული რა არის?
- როცა ვიღაცის დანახვა გიხარია და გინდა, რომ სულ მასთან იყო.
- ესე იგი, სალომეს არავინ არ უყვარს?
- საიდან მოიტანე, რომ არავინ არ უყვარს?
- აბა, გუშინ რო თავის ოთახში ჩაიკეტა, არავის დანახვა არ მინდაო!.
- ოო, ეტყობა, სკოლაში გააბრაზეს.
- მე როცა მაბრაზებენ, შენი ნახვა მაინც მინდა.
- სალომესაც უნდა, მაგრამ გაბრაზებული როცაა, ვერ გამოხატავს.
- გამოხატვა რა არის, ბაბუ?
- რასაც გრძნობ, იმას რომ ამბობ.
- გრძნობა რა არის, ბაბუ?
- რაც გულში გაქვს, ის. რაც შენს გულში ხდება, როცა გიხარია, როცა გტკივა, როცა გაბრაზებული ხარ.
- შენთან ყოფნა რო მიხარია, ეგეც გრძნობაა?
- აბა რაა!
- ეგ ხო სიყვარულია?
- მერე სიყვარულიც ხო გრძნობაა.
- როცა გიხარია და როცა გტკივა, ორივეს გრძნობა რატო ქვია?
- იმიტომ, რომ ორივე შენს გულშია და რაც შენს გულშია, ის ყველაფერი გრძნობაა.
- ააა, მივხვდი, რაც გიხარია, კარგი გრძნობაა და რაც გტკივა, ცუდი.
- ოო! ზუსტად ეგრეა, ჭკვიანი გოგო ხარ - (მგონი, გადავრჩი კითხვების მორიგ შემოტევას)
ყველაზე მეტად მასზე მწყდება გული. დათოს ვეტყვი, ხვალ, სანამ დანარჩენები გაიღვიძებენ, მანამდე წამიყვანოს. არ მინდა,უხერხულ მდგომარეობაში ჩავაგდო, როცა ჩემი პატარა შვილიშვილი მკითხავს, - ბაბუ, როდის დაბრუნდებიო, - ვხვდები, რომ ისედაც განიცდის.
ჩემი დათო, ჩემი ბიჭი - ჩემი ერთადერთი შვილი. ბავშვობიდანვე რაღაცნაირი გულჩათხრობილი და არაბავშვური იყო. მთელი დღე იჯდა თავისთვის და ხან კითხულობდა, ხან თამაშობდა, ხმასაც ვერ გაიგებდით. დედამისი უყვარდა ძალიან და ისე იყო მასზე მიწებებული, მე თითქოს ვერც მამჩნევდა. რა აღარ ვცადეთ მე და ჩემმა მეუღლემ, რომ უფრო ახლოს ყოფილიყო ჩემთან, მაგრამ - ამაოდ. ჩემში მამას კი არა, დედამისის სიყვარულში მოცილეს ხედავდა.
სკოლა რომ დაამთავრა, ცოტა გალღვა ჩვენს შორის ყინული, მაგრამ არც იმდენად, რო თბილი და მეგობრული დამერქმია ამ ურთიერთობისთვის. დისტანცია ყოველთვის ეკავა და არც არასოდეს დაურღვევია.
დაქორწინდა თუ რა, ცოლის მშობლების დანატოვარ ბინაში გადაბარგდა. ბარემ, არ უნდოდა დედის დატოვება, მაგრამ არც ჩემი მეუღლე გაჰყვებოდა ჩემს გარეშე და მის ცოლსაც ქმართან ერთად მარტო ცხოვრება ერჩივნა.
დედის გარდაცვალების მერე ჩვენი ურთიერთობა ისევ გაფუჭდა, მიუხედავად იმისა, რომ თავის ბინაში გადამიყვანა საცხოვრებლად (ფული დასჭირდა სასწრაფოდ და ჩემი ბინა გავყიდე.)
არაფერს არ მაკლებს, მაგრამ დღეში ერთხელ თუ შემოყოფს თავს და ერთი და იგივე გამომეტყველებითა და ინტონაციით მკითხავს:
- „მამა, როგორ ხარ, რამე ხო არ გინდა“?
- „არაფერი, შვილო, კარგად.“
ეს არის და ეს. დღის ურთიერთობის ნორმა შესრულებულია.
სამი თვის წინ შევამჩნიე, რომ რაღაც უჩვეულოდ მზრუნველი და თბილი გახდა ჩემს მიმართ. შემოდიოდა ჩემს ოთახში, ჩამოჯდებოდა ცოტა ხნით, მეკითხებოდა ჯანმრთელობის ამბებს, ხანდახან რაღაც ამბავსაც გაიხსენებდა.
იმდენად უცნაური იყო ეს ჩემთვის და ისე მოულოდნელად და ერთბაშად დაიწყო მისი ვიზიტები ჩემს ოთახში, რომ ის კი არა მიფიქრია, გული გაუთბა-მეთქი, პირიქით, ვგრძნობდი რომ რაღაც ვერ იყო რიგზე.
საერთოდ, მსგავს შემთხვევებში, ადამიანის ასეთ უცაბედ ცვლილებას ორი ძირითადი მიზეზი აქვს - ანგარება ან დანაშაულის გრძნობა ჯერ არ ჩადენილის მიმართ.
ანგარება გამოვრიცხე. რაც გასაყიდი იყო ყველაფერი გავყიდე და მას მივეცი, როცა სხვა გზა არ ჰქონდა და დასჭირდა. ვიცოდი, მაშინაც არ მეტყოდა, იმდენად ამაყია, და ვერც გავიგებდი, ჩემ რძალს რომ არ ეთქვა. ჩემი პენსია კიდევ არასოდეს დასჭირვებია და არც გამომართმევდა, ამიტომ განაწილებული მქონდა ორ ყულაბაში: ერთში შვილიშვილებს ვუგროვებდი ფულს, მეორეში ჩემ დასამარხ ფულს ვინახავდი.
რადგან ანგარება გამოირიცხა, რჩებოდა ჯერ არ ჩადენილი დანაშაულის გრძნობა. ბევრი ვიფიქრე, მაგრამ ჩემით ვერ მივხვდი. ისევ რძალი დამეხმარა ნებსით თუ უნებლიედ. - ყური მოვკარი ტელეფონზე ელაპარაკებოდა ვიღაცას:
„...აბა, რა ვქნათ, ვერ მიგვყავს ვერაფრით...“
„....ბავშვების წაყვანაც, ხო იცი, რა პრობლემატურია საზღვარგარეთ, გადავყევით ამაზე სირბილს... „
„....აქ არაფერი აღარ გამოდის, ამ ბოლო სამსახურიდანაც უშვებენ, იქ მყავს ნათესავები და რაღაცას გვპირდებიან“
„... ვნახეთ , ძალიან კარგი პირობებია, გადასარევი მედ-პერსონალი ჰყავთ.“
„... აბა რაა! მაგ ასაკის არიან თითქმის, გაერთობა კიდეც, აქ რაღას აკეთებს! ერთ ოთახშია გამოკეტილი, გარეთ ეგ არ გადის და ტელევიზორის გარდა სხვა გასართობი არ აქვს, იქ იმას გამოელაპარაკება, აქ ამას გაიცნობს და ცოტა გახალისდება კიდეც“
„.... რას ამბობ! იქიდან რაც საჭირო იქნება, არაფერს არ მოვაკლებთ, სხვა ნათესავი ამათ არა ჰყავთ, რომ იმათ ჩააბარო საპატრონოდ, თორემ არც იქ მოვაკლებდით რამეს“
„... არადა, დათო ისე ნერვიულობს, ღამეები არ სძინავს, როგორ ვუთხრაო.“
აი, თურმე რაში ყოფილა საქმე. საზღვარგარეთ მიდის ჩემი შვილი თავის ოჯახთან ერთად. მე ვერ მივყავარ და გადაწყვიტეს, მოხუცთა სახლში მიმაბარონ.
მეცინება. ამისთვის იტანჯე, ჩემო ბიჭო, სამი თვე?! - გეთქვა პირდაპირ, რაღა დროს ჩემი საზღვარგარეთ წასვლაა, რომ გული დამწყდეს. შენ სადაც კარგად იქნები, ჩემი კარგად ყოფნაც ეგაა, მაგრამ რო არ მაძლევ საშუალება, ეგ გითხრა?
გული მიკვდება, რო მახსენდება, რა ძალისხმევად და რამდენ უძილო ღამედ დაგიჯდა ის მოჩვენებითი სიმშვიდე და ვითომ დალხენილ-დამტკბარი ვიზიტები ჩემს ოთახში. რატომ? რატომ აღმართე ასეთი უტეხი კედელი ჩვენს შორის? მე ხო არასოდეს მომიცია ამისი საბაბი? ერთ ისეთ შემთხვევასაც ვერ გაიხსენებ, რასაც ჩაეჭიდები, აი, ამის მერე გაგიუცხოვდი და ვეღარაფრით მომიბრუნდა გულიო.
შენ ხო სახლში არასოდეს შესწრებიხარ დედ-მამის ჩხუბს, აყალ-მაყალს, გაუთავებელ ღრეობებს, ყოველთვის, როგორც ჩემ ტოლს, ისე გექცეოდი, არასოდეს შენი ღირსება არ შემილახავს, შენი მეობა ეჭქვეშ არ დამიყენებია. ყოველთვის გაძლევდი იმის საშუალებას, რომ დამოუკიდებლად მიგეღო გადაწყვეტილებები.
ნუთუ, იმის ფასად აღარ ვღირვარ მაინც, რომ მოსულიყავი და გეთქვა ".... სხვანაირად არ გამოდის მამა", და ეს სამთვიანი სპექტაკლი არ დაგეგდა.
ნეტა, ფირივით უკან გადამახვევინა ჩემი ცხოვრება და გვერდიდან შემახედა, სად დავაშავე, სად რა გამეპარა შენს აღზრდაში.
იქნება, მაშინ დავაშავე, როცა არაფერს არ გაძალებდი და დედაშენს ვეუბნებოდი, „აცალე, დიდი კაცია უკვე, როცა უნდა მაშინ გააკეთებს/ შეჭამს/ იმეცადინებს/ მოვა/ წაიკითხავს/გამორთავს ტელევიზორს“.
იქნება, მაშინ დავაშავე, როცა დღეში ერთხელ კარიდან შემოსროლილ კითხვაზე, - „ხო არაფერი გინდა, მამა?“ გპასუხობდი, - „არაფერი, შვილო“, მიუხედავად იმისა, მართლა მინდოდა რამე თუ არა.
იქნება, მაშინ?..
ან იქნება, მაშინ?..
იქნება, სულაც მაშინ?..
გათენებულა. ცოტა ხანში შემოყოფს ჩემი ბიჭი თავს კარში და შემოისვრის:
- როგორ ხარ, მამა?
ნეტა, თუ მეყოფა იმის გამბედაობა, ვუთხრა, როგორ ვარ.
მერე, როგორც ყოველთვის, არც დაელოდება ჩემს პასუხს და მეორე კითხვას მოაყოლებს უცბად:
- ხო არაფერი გინდა?
და მეც, როგორც ყოველთვის, ისევ ვუპასუხებ:
- არაფერი, შვილო...
